"Ik ben een oude rot aan het worden." Een interview met Ralph Bakker
Ralph jij bent al ruim 24 jaar docent edelsmeden! Vertel, wat voor type docent ben jij?
‘Ik werk het beste met cursisten die nieuwsgierig zijn naar de techniek, cursisten die het ambacht willen leren. Ik vertel heel veel. Ik geef aanschouwelijk onderwijs. Door voor te doen. Het is handwerk: leren zagen, leren vijlen en leren solderen. Maar ik zou het liefste intuïtief lesgeven.
De allereerste les gooi ik een stapel koperdraadjes op de werkbank en zeg: “Ga maar spelen”. Ik laat zien hoe het werkt. Ga droedelen, zoveel mogelijk gedachteloos spelen met de draadjes, ontdekken wat het materiaal jou dicteert. Ga dat maar doen. Daar hangen de tangetjes. Pak de hamer, je slaat het in vorm. Hee een ringetje. Je kan het rondbuigen, maar je kan er ook op meppen. Dan zie je dat het iets heel anders wordt.’
Wat vind je belangrijk dat cursisten leren?
‘Kom niet bij mij in de veronderstelling dat je het vak gaat leren. Je bent hobbyist, een amateur. In dat laatste woord zit ‘m de essentie: ama van amor en teur van beoefenaar/uitvoerder, met liefde uitoefenen.
Daarna begin ik met een technische opdracht. Maak een puzzel van onedele metalen. Daar maak je een armband van. Daar zijn cursisten lang mee bezig: 10 lessen of anderhalve cursus. Het gaat om technieken leren van metaalbewerken.
De eerste edelmetaalopdracht is gieten.
Je moet het kunnen en je moet het durven. Dan hoop ik dat de cursist meer souplesse krijgt. Als het mislukt weet je dat het materiaal niet weg is; je leert dat je het kan hergebruiken.
Probeer zo te werken alsof je het materiaal niet hebt aangeraakt. Dat zeg ik tegen mijn leerlingen. Werk precies en doordacht. Bijvoorbeeld als je iets wilt uitzagen. Maak dan precies de tekening op het materiaal met passers en kraspennen. Daar heb je materiaalbegeleiding bij nodig.’
Wat zie je bij je cursisten?
‘Cursisten vragen meer. De concentratie is minder goed, kortere spanningsboog. En ze willen sneller resultaat. En daar heb ik ook naar geluisterd met de eerste opdrachten. Maar het blijft dat je eerst de basale technieken moet leren.
Stiekem zie ik wat voor vlees ik in de kuip heb. Je moet wel doorzetten. Als je iets aan het maken bent in de droedelles en dat zou je in zilver willen maken? Dan bestel ik zilverdraad voor je en begeleid ik je naar het gewenste resultaat. Helaas wordt hier weinig gebruik van gemaakt. Soms stuur ik cursisten met veel ambitie door naar de vakschool voor edelsmeden.
Mijn ex-stagiairs zijn inmiddels ook SKVR-docenten. Ik zie dat zij het anders aanpakken. Zij hebben een flexibelere houding. En staan qua wensen dichter bij de cursisten. Ik ben een oude rot aan het worden. Maar ik denk dat ik nog heel veel te vertellen heb, vooral aan gevorderden.’
Altijd lesgegeven op de Hennekijn?
‘Ik heb altijd lesgegeven op de Hennekijn. Bijna altijd had ik volle lessen. En gaf in mijn eigen atelier ook nog emailleerworkshops. Ik gaf tot voor kort les op dinsdagmiddag en vrijdagochtend en daarvoor op woensdag en donderdagavond. Ik ben kortgeleden ingestroomd op de vrijdagochtendgroep die al was begonnen, een oude garde groep, al lang aan het werk. Daar voelde ik me heel welkom. Sinds oktober vorig jaar. Ik vertel graag over het smeden en wat je ook anders kan doen. Daar wordt gretig naar geluisterd op de vrijdagochtend.
Ik kan mijn 25 jaar als SKVR-docent helaas niet volmaken. Mijn gezondheid belemmert dit.’
Ralph, jij maakt nog steeds eigen werk, onder andere in opdracht. Ik bekeek het item op NPO over jouw ketting. Jij hangt onder andere in het Rijksmuseum. Hoe kom je daar?
‘Een kunstverzamelaar heeft haar hele collectie geschonken aan het Rijksmuseum en daar zaten ook een paar werken van mij bij. Zo kom je nog eens ergens.
Kort geleden maakte Kunst en Kitsch een extra item, naar aanleiding van een collier dat ik 20 jaar geleden heb gemaakt en verkocht. Dat is een leuke erkenning!’
Wat is kenmerkend voor een Ralph Bakker?
‘Connecties, buisjes, ritme. Ik vind dat je mag zien dat een sieraad is gemaakt. Edelsmeden is een ambacht. Ik polijst niet. Dat doe ik niet. Geen hoogglans. De weerkaatsing verstoort het beeld.’
Aflevering Tussen Kunst en Kitsch bekijken?*
De aflevering van Kunst en Kitsch is uitgezonden op 04-02-2024. Bekijk Tussen Kunst en Kitsch extra: sieraden van Ralph Bakker van AvroTros. Juwelenexpert Titia Reuser herkent het collier: ”Onmiskenbaar een Ralph Bakker”. Zij vertelt welke techniek Ralph gebruikt. Wat Ralph direct ziet: “Het collier hangt verkeerd om! Het hangt gesloten in plaats van open. Maar ik ben toch trots!”’
Interview: Marjolein van der Linden